Danh mục bài viết
OCD là gì?
OCD là viết tắt của từ Obsessive – Compulsive Disorder có nghĩa là Rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đây là một tình trạng sức khỏe tâm thần khiến bạn thường xuyên có những suy nghĩ không mong muốn (ám ảnh) khiến bạn thực hiện các hành vi lặp đi lặp lại (cưỡng chế). Điều trị OCD thường bao gồm liệu pháp tâm lý và thuốc men. OCD được chẩn đoán và điều trị càng sớm thì triển vọng càng tốt.
Hầu hết mọi người đều có suy nghĩ ám ảnh hoặc hành vi cưỡng chế vào một thời điểm trong đời. Nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả chúng ta đều mắc hội chứng OCD. Để chẩn đoán OCD, chu kỳ ám ảnh và cưỡng chế này phải cực đoan đến mức ảnh hưởng nhiều thời gian (hơn một giờ mỗi ngày), gây ra sự đau khổ tột độ hoặc cản trở các hoạt động quan trọng của con người.
OCD ảnh hưởng đến ai?
OCD có thể ảnh hưởng đến bất cứ ai. Tuổi khởi phát hội chứng OCD trung bình là 19. Khoảng 50% người mắc chứng OCD bắt đầu có các triệu chứng ở thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Rất hiếm có người mắc chứng OCD sau 40 tuổi.
Hoặc
OCD có triệu chứng gì?
Các triệu chứng chính của OCD là ám ảnh và cưỡng chế gây cản trở các hoạt động bình thường. Ví dụ, các triệu chứng thường có thể khiến bạn không thể đi làm đúng giờ. Hoặc bạn có thể gặp khó khăn trong việc chuẩn bị đi ngủ trong một khoảng thời gian hợp lý.
Bạn có thể biết rằng những triệu chứng này có vấn đề, nhưng bạn không thể ngăn chặn chúng. Các triệu chứng của OCD có thể xuất hiện hoặc biến mất đột ngột, giảm bớt hoặc trầm trọng hơn theo thời gian.
Triệu chứng ám ảnh
- Sợ bị nhiễm bẩn khi chạm vào đồ vật mà người khác đã chạm vào
- Nghi ngờ rằng đã tắt bếp hoặc khóa cửa
- Căng thẳng dữ dội khi các đồ vật không theo trật tự hoặc đối diện với một cách nhất định
- Hình ảnh lái xe của bạn vào một đám đông người
- Suy nghĩ về việc hành động không phù hợp hoặc hét lên những lời tục tĩu ở nơi công cộng
- Hình ảnh tình dục khó chịu
- Tránh các tình huống có thể kích hoạt nỗi ám ảnh. Chẳng hạn như hành động bắt tay.
Triệu chứng cưỡng chế
- Rửa tay cho đến khi da của bạn trở nên thô ráp hay sạch sẽ quá mức. OCD sạch sẽ là một triệu chứng phổ biến.
- Kiểm tra cửa nhiều lần để đảm bảo chúng đã khóa
- Kiểm tra bếp nhiều lần để chắc chắn rằng nó đã tắt
- Đếm theo các mẫu nhất định
- Âm thầm lặp lại một lời cầu nguyện, từ hoặc cụm từ
- Sắp xếp vật dụng của bạn theo cùng một cách
Nguyên nhân gây ra OCD
Các nhà nghiên cứu không biết chính xác nguyên nhân gây ra OCD. Nhưng họ nghĩ rằng một số yếu tố góp phần vào sự phát triển của nó, bao gồm:
- Di truyền học: Các nghiên cứu cho thấy những người có người thân như cha mẹ, anh em mắc chứng OCD có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn. Nguy cơ sẽ gia tăng thêm nếu người thân mắc chứng OCD khi còn nhỏ hoặc thiếu niên.
- Thay đổi về não: Các nghiên cứu hình ảnh đã chỉ ra sự khác biệt trong cấu trúc vỏ não trước và vỏ não dưới vỏ não ở những người mắc chứng OCD. OCD cũng liên quan đến các tình trạng thần kinh khác ảnh hưởng đến các vùng trong não như bệnh Parkinson, hội chứng Tourette và chứng động kinh.
- Hội chứng PANDAS: PANDAS là viết tắt của “rối loạn tâm thần kinh tự miễn ở trẻ em liên quan đến nhiễm trùng liên cầu khuẩn”. Hội chứng này là một nhóm các tình trạng có thể ảnh hưởng đến trẻ em bị nhiễm trùng liên cầu khuẩn. Chẳng hạn như sốt tinh hồng nhiệt hoặc viêm họng liên cầu khuẩn. Nghiên cứu cho thấy mối quan hệ của hội chứng này và OCD.
- Chấn thương thời thơ ấu: Một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa chấn thương thời thơ ấu, chẳng hạn như lạm dụng hoặc bỏ bê, và sự phát triển của OCD.
OCD có nguy hiểm không?
Tiên lượng (triển vọng) của OCD có thể khác nhau. OCD thường là một vấn đề mãn tính có thể tăng nặng hoặc giảm nhẹ. Những người mắc chứng OCD được điều trị thích hợp thường có chất lượng cuộc sống cao hơn. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời OCD có thể gây ra nhiều vấn đề về tinh thần và thể chất. Ở mức độ nghiêm trọng nhất, OCD có thể dẫn đến ý định hoặc hành động tự tử.
OCD điều trị như thế nào?
Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu hay liệu pháp trò chuyện là một thuật ngữ chỉ các kỹ thuật được chuyên gia tâm lý sử dụng. Nhằm giúp bạn xác định và thay đổi những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi không lành mạnh.
Các cách điều trị OCD bằng tâm lý trị liệu bao gồm:
- Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Trong quá trình CBT, một nhà trị liệu sẽ giúp bạn kiểm tra và hiểu những suy nghĩ và cảm xúc của bạn. CBT có thể giúp thay đổi những suy nghĩ có hại và ngăn chặn những thói quen tiêu cực. Đồng thời thay thế chúng bằng những gợi ý lành mạnh hơn giúp giải quyết vấn đề.
- Phòng ngừa phơi nhiễm và ứng phó (ERP): ERP là một loại CBT. Trong ERP, chuyên gia tâm lý sẽ chỉ cho bạn thấy kết quả của những tình huống hoặc hình ảnh mà bạn tưởng tượng không hề nguy hiểm hay đáng sợ. Ví dụ, chuyên gia có thể yêu cầu bạn chạm vào những đồ vật bẩn nhưng sau đó ngăn bạn rửa tay. Bằng cách ở trong một tình huống đáng sợ mà không có bất cứ điều gì tiêu cực xảy ra, bạn học được rằng những suy nghĩ lo lắng của bạn chỉ là suy nghĩ và không hoàn toàn hiện thực.
- Liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT): ACT giúp bạn học cách chấp nhận những suy nghĩ ám ảnh chỉ là những suy nghĩ. Do đó loại bỏ sức mạnh của chúng. Liệu pháp ACT sẽ giúp bạn học cách sống có ý nghĩa bất chấp các triệu chứng OCD của bạn.
Các kỹ thuật chánh niệm như thiền và thư giãn cũng có thể giúp giảm các triệu chứng.
Sử dụng thuốc
Thuốc gọi là chất ức chế tái hấp thu serotonin (SRI), SRI chọn lọc (SSRI) và thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể giúp điều trị OCD.
Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thường khuyên dùng SSRIs cho OCD và kê đơn chúng với liều lượng cao hơn nhiều so với liều lượng họ dùng cho chứng lo âu hoặc trầm cảm. Các SSRI được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt bao gồm:
- Fluoxetin
- Fluvoxamine
- Paroxetine
- Sertraline
Có thể mất từ 8 đến 12 tuần để các loại thuốc này bắt đầu có tác dụng.
Phòng ngừa OCD
Bạn không thể phòng ngừa OCD. Nhưng chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp giảm các triệu chứng và ảnh hưởng của nó đối với cuộc sống của bạn.
KẾT LUẬN
Trên đây là những thông tin giải đáp OCD là gì, triệu chứng và cách chữa trị. Điều quan trọng cần nhớ là OCD rối loạn ám ảnh cưỡng chế là một tình trạng sức khỏe tâm thần. Như với tất cả các tình trạng sức khỏe tâm thần, tìm kiếm sự giúp đỡ ngay khi các triệu chứng xuất hiện có thể giúp giảm bớt ảnh hưởng.
Nguồn tham khảo: Cleveland Clinic
